Niepełnosprawność może przybierać różne formy i stopnie nasilenia. Aby określić zakres ograniczeń funkcjonalnych danej osoby, stosuje się podział na trzy stopnie niepełnosprawności – znaczny, umiarkowany oraz lekki. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jest podstawowym dokumentem, który pozwala na skorzystanie z określonych uprawnień oraz wsparcia w życiu codziennym, zawodowym i społecznym.
Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?
O przyznaniu stopnia niepełnosprawności decydują powiatowe oraz wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. W skład zespołu orzekającego wchodzi co najmniej dwóch specjalistów, w tym lekarz oraz psycholog, pedagog, pracownik socjalny lub doradca zawodowy. Proces orzekania uwzględnia stan zdrowia, zdolność do samodzielnego funkcjonowania oraz możliwości zatrudnienia.
Stopnie niepełnosprawności i ich charakterystyka
Znaczny stopień niepełnosprawności
Najwyższy stopień niepełnosprawności obejmuje osoby, które nie są zdolne do samodzielnej egzystencji. Wymagają stałej lub długotrwałej opieki i pomocy w codziennym funkcjonowaniu. Osoby z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności mogą pracować wyłącznie w warunkach chronionych, o ile ich stan zdrowia na to pozwala. Mają prawo do licznych ulg i świadczeń, w tym zasiłku pielęgnacyjnego, karty parkingowej, skróconego czasu pracy oraz dofinansowań z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).
Umiarkowany stopień niepełnosprawności
Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą podejmować pracę zawodową, jednak pod warunkiem dostosowania stanowiska do ich potrzeb. W życiu codziennym mogą wymagać okresowej lub częściowej pomocy innych osób. Posiadanie takiego orzeczenia uprawnia do skorzystania z ulg komunikacyjnych, dofinansowań na zakup sprzętu ortopedycznego oraz prawa do zasiłku pielęgnacyjnego, jeśli niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 21. roku życia.
Lekki stopień niepełnosprawności
Najniższy stopień niepełnosprawności oznacza ograniczenia w funkcjonowaniu, które jednak nie wymagają wsparcia osoby trzeciej. Osoby mogą podjąć zatrudnienie bez konieczności dostosowywania warunków pracy. Mimo że uprawnienia dla tej grupy są ograniczone, mogą korzystać z ulgi rehabilitacyjnej oraz wsparcia z Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, np. w zakresie likwidacji barier architektonicznych.
Rodzaje niepełnosprawności
Niepełnosprawność może mieć różne przyczyny i dotyczyć różnych układów organizmu. Wyróżnia się m.in.:
- choroby neurologiczne i neurodegeneracyjne,
- choroby psychiczne,
- niepełnosprawność intelektualną,
- schorzenia metaboliczne,
- nowotwory,
- niepełnosprawność narządu wzroku i słuchu,
- niepełnosprawność ruchową.
Korzyści płynące z orzeczenia o niepełnosprawności
Posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności może zapewnić szereg korzyści, takich jak:
- ulgi podatkowe,
- możliwość korzystania ze świadczeń pielęgnacyjnych,
- dostęp do rehabilitacji i dofinansowań na sprzęt rehabilitacyjny,
- pierwszeństwo w dostępie do leczenia i świadczeń zdrowotnych,
- ulgi na przejazdy komunikacją publiczną,
- możliwość skorzystania z dodatkowych dni wolnych od pracy.
Zmiana stopnia niepełnosprawności
W przypadku pogorszenia stanu zdrowia można ubiegać się o zmianę stopnia niepełnosprawności. Wniosek o ponowne orzeczenie należy złożyć w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności, dołączając dokumentację medyczną potwierdzającą nowe okoliczności.
System orzekania o niepełnosprawności w Polsce ma na celu nie tylko ocenę stopnia ograniczeń funkcjonalnych, ale także zapewnienie osobom z niepełnosprawnościami odpowiedniego wsparcia. W zależności od stopnia niepełnosprawności, osoby mogą liczyć na różne świadczenia i ulgi, które pomagają im w codziennym życiu i aktywizacji zawodowej. Dlatego też trzeba świadomie korzystać z przysługujących uprawnień i podejmować kroki zmierzające do poprawy warunków życia osób z niepełnosprawnościami.
