Pojęcie „maksymalna wysokość pokonywanych schodów” odnosi się do fizycznych ograniczeń schodołaza – czyli jak wysokie stopnie i jak strome schody urządzenie jest w stanie pokonać. Dla osób planujących zakup takiego sprzętu jest to istotna informacja: chcemy mieć pewność, że schodołaz pokona schody w naszym domu. Standardowe schody w budynkach mieszkalnych zazwyczaj mają standardowe wymiary, więc schodołazy projektuje się tak, by sprostały typowym parametrom. Mimo to warto znać ograniczenia urządzenia, by uniknąć sytuacji, w której schody okażą się zbyt wysokie lub strome dla niego.
Wysokość stopni i nachylenie schodów – co potrafi schodołaz
Każdy schodołaz w specyfikacji technicznej ma podaną maksymalną wysokość pojedynczego stopnia, jaką jest w stanie pokonać. Zwykle wynika ona z konstrukcji mechanizmu wspinającego się po schodach. W przypadku schodołazów kroczących (czyli takich, które „wchodzą” po stopniach krok po kroku) typowa wysokość stopnia, jaką mogą obsłużyć, to około 20 cm. Oznacza to, że jeśli stopień schodów ma wysokość np. 15–18 cm (a taką wysokość mają przeciętnie schody w domach i blokach mieszkalnych), urządzenie pokona go bez trudu. Gdyby jednak trafił się pojedynczy stopień wyższy niż zalecane 20–22 cm, schodołaz może mieć problem z „wspięciem się” – mechanicznie może nie sięgnąć kolejnego stopnia lub zbyt duży kąt spowoduje utratę stabilności. Schodołazy gąsienicowe działają nieco inaczej: opierają się na schodach za pomocą długich gąsienic, które rozkładają ciężar. One również mają swoje ograniczenia, ale często podobnie radzą sobie z wysokością stopnia rzędu 20 cm maksymalnie. Równie ważna co wysokość jest głębokość stopnia (czyli powierzchnia, na której stawia się stopę). Schodołaz kroczący musi zmieścić na stopniu swoje „stopki” lub koła podporowe – jeśli stopień jest bardzo wąski (np. mniej niż 10–15 cm głębokości), urządzenie może nie mieć dość miejsca na stabilne oparcie. Na szczęście większość schodów wewnętrznych i zewnętrznych spełnia normy budowlane przewidujące wygodne wymiary stopni. Kąt nachylenia całych schodów jest bezpośrednio powiązany z wysokością i głębokością stopni: strome schody o wysokich stopniach to wyzwanie, podczas gdy łagodniejsze o mniejszych stopniach są łatwiejsze do pokonania. Generalnie schodołazy są projektowane tak, by radziły sobie z typowym zakresem nachylenia schodów spotykanych w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej.
Ograniczenia konstrukcyjne i bezpieczeństwo na wysokich schodach
Jeśli mamy do czynienia ze schodami o niestandardowej wysokości stopni, warto zachować ostrożność. Przekraczanie zalecanych parametrów – nawet jeśli fizycznie uda się ustawić urządzenie na zbyt wysokim stopniu – może być niebezpieczne. Producent określając maksymalną wysokość schodka gwarantuje stabilną pracę urządzenia do tej granicy. Gdy stopień jest wyższy, środek ciężkości osoby na wózku może przechylać się za bardzo do tyłu lub do przodu podczas podnoszenia, co grozi utratą równowagi. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie ograniczeń podanych w instrukcji schodołaza. Na szczęście, jak wspomniano wcześniej, większość standardowych schodów mieści się w tych limitach. Problemy mogą pojawić się w bardzo starych budynkach (gdzie kiedyś budowano wyższe stopnie) albo na schodach zewnętrznych, np. w ogrodzie czy wejściu do domu, które bywają nieregularne. W takich sytuacjach, zanim użyjemy schodołaza, dobrze jest ocenić stopnie „na oko” lub zmierzyć ich wysokość. Jeśli któryś wydaje się zdecydowanie wyższy niż pozostałe, lepiej zachować czujność. Czasem pojedynczy wysoki stopień (np. próg przy drzwiach czy stopień tarasowy) można pokonać, podkładając dodatkowy najazd lub rampę jako wyrównanie – to prosty sposób na zmniejszenie efektywnej wysokości, z jaką musi poradzić sobie urządzenie. Kolejnym elementem bezpieczeństwa jest upewnienie się, że schody są stabilne i nic się na nich nie ślizga. Schodołaz gąsienicowy wymaga, by krawędzie schodów były solidne (nie pokruszone), ponieważ gąsienice opierają się o nie przy zjeżdżaniu w dół. Schodołaz kroczący z kolei musi mieć stabilne podparcie – jeśli stopnie są oblodzone lub mokre, istnieje ryzyko poślizgu. Dlatego przy pokonywaniu wysokich i stromych schodów zawsze należy zachować zasadę ograniczonego zaufania i upewnić się, że zarówno sprzęt, jak i otoczenie, są w dobrym stanie.
Pokonywanie wielu stopni – ciągłość pracy i przerwy
Innym aspektem „maksymalnej wysokości schodów” jest to, jak długie ciągi schodów (ile pięter naraz) schodołaz może pokonać bez przerwy. Od strony baterii omówiliśmy już, że zazwyczaj energii wystarcza na wiele kondygnacji. Jednak warto pamiętać o kwestii obciążenia silnika i mechanizmów. Wspinaczka po schodach to dla urządzenia intensywna praca – silnik napędza gąsienice lub mechanizm kroczący, dźwigając spory ciężar. Niektóre modele mogą zalecać zrobienie krótkiej przerwy po pokonaniu np. dwóch czy trzech pięter ciągiem, aby zapobiec przegrzaniu silnika. W praktyce opiekunowie i tak często robią przystanki co jedno piętro, choćby po to, by otworzyć drzwi na klatce schodowej czy zwyczajnie odpocząć chwilę podczas prowadzenia urządzenia. Schodołazy są zbudowane z myślą o bezpieczeństwie – mają często automatyczne zabezpieczenia termiczne, które wyłączą napęd, jeśli ten osiągnie zbyt wysoką temperaturę. Dlatego nie trzeba obawiać się, że urządzenie ulegnie uszkodzeniu, ale komfort użytkowania podpowiada, by przy bardzo długich schodach podejść do tematu spokojnie i dać sobie oraz maszynie moment wytchnienia. Podobnie, jeżeli schody są nietypowe (np. kręcone, gdzie pokonywanie ich jest wolniejsze i bardziej precyzyjne), czas wejścia się wydłuża – wtedy tym bardziej warto robić przerwy co jakiś czas. Sumarycznie jednak nie ma ścisłego ograniczenia liczby stopni, jakie schodołaz może pokonać – dopóki ma zasilanie i sprawnie działające mechanizmy, może wspinać się tak długo, jak to potrzebne, byle w granicach rozsądku i zaleceń producenta.
Na co zwrócić uwagę, oceniając schody do pokonania schodołazem:
- Wysokość i głębokość stopni: Upewnij się, że stopnie nie przekraczają wysokości zalecanej dla urządzenia i że mają wystarczającą głębokość na ustawienie mechanizmu.
- Stan schodów: Sprawdź, czy krawędzie stopni nie są uszkodzone oraz czy powierzchnia nie jest śliska (np. mokra lub oblodzona).
- Szerokość schodów: Zadbaj o to, by schody miały wystarczającą szerokość dla schodołaza i osoby asystującej – zbyt wąskie schody mogą utrudnić manewrowanie.
- Półpiętra i spocznik: Przy schodołazach gąsienicowych potrzebne jest miejsce na manewr przy zmianie kierunku – sprawdź, czy na podestach między piętrami jest dość przestrzeni.
- Długość trasy: Jeśli masz do pokonania wiele pięter, planuj krótkie przerwy, by nie przeciążać urządzenia i zapewnić komfort sobie oraz osobie na wózku.
