Schodołaz to urządzenie mechaniczne, którego ramę i elementy nośne wykonuje się z metalu. Najczęściej stosowane materiały konstrukcyjne to stal oraz aluminium. Wybór materiału wpływa na wiele cech schodołaza – od jego wagi, poprzez wytrzymałość i trwałość, oraz odporność na czynniki zewnętrzne. Osoby zainteresowane zakupem często zastanawiają się, czy lepszy będzie model stalowy, czy aluminiowy. Każdy z tych materiałów ma swoje zalety i wady, a producenci starają się wykorzystać ich mocne strony tak, by urządzenie było bezpieczne i wygodne w użyciu. Warto przyjrzeć się bliżej, czym różni się stal od aluminium w schodołazach i jakie ma to konsekwencje dla użytkownika.
Wytrzymałość i trwałość – stal kontra aluminium
Zarówno stal, jak i aluminium to materiały o dużej wytrzymałości, ale różniące się pewnymi właściwościami. Stal jest znana z ogromnej odporności na obciążenia i uszkodzenia mechaniczne. Stalowa rama schodołaza potrafi udźwignąć duże ciężary i jest mniej podatna na odkształcenia przy intensywnym użytkowaniu. Dlatego w cięższych, wysokoudźwigowych modelach często stosuje się stalowe elementy – zapewniają one bezpieczeństwo nawet przy maksymalnym obciążeniu (np. gdy transportowana jest osoba o większej wadze wraz z wózkiem). Aluminium natomiast cechuje się bardzo dobrym stosunkiem wytrzymałości do wagi. To znaczy, że przy znacznie mniejszej masie własnej nadal jest w stanie zapewnić odpowiednią nośność konstrukcji. Nowoczesne stopy aluminium używane w schodołazach są wzmacniane i anodowane, dzięki czemu elementy aluminiowe wytrzymują wieloletnią eksploatację. Mimo to, aluminium jest nieco bardziej miękkie niż stal – w skrajnych przypadkach bardzo gwałtownego uderzenia lub upadku urządzenia na twardą powierzchnię może się mocniej odkształcić. Jednak przy normalnym użytkowaniu różnice te są mało odczuwalne. Oba materiały są projektowane z zapasem bezpieczeństwa, co oznacza, że zarówno schodołaz stalowy, jak i aluminiowy, przechodzi rygorystyczne testy wytrzymałości, zanim trafi do sprzedaży. Podsumowując, pod względem trwałości oba rozwiązania sprawdzają się dobrze, choć stal może dawać minimalnie większy margines wytrzymałości w ekstremalnych sytuacjach, a aluminium kusi niższą masą własną konstrukcji.
Waga urządzenia a wygoda przenoszenia i transportu
Różnica w gęstości obu metali sprawia, że waga schodołaza z ramą stalową i aluminiową może znacznie się różnić. Stal jest około trzy razy cięższa od aluminium (biorąc pod uwagę tę samą objętość materiału), co przekłada się na masę całego urządzenia. W praktyce schodołaz wykonany głównie ze stali może ważyć kilkanaście kilogramów więcej niż jego aluminiowy odpowiednik. Na przykład, jeśli model aluminiowy waży około 30 kg, to podobny gabarytowo model stalowy mógłby ważyć 40–45 kg. Dla użytkownika – a zwłaszcza opiekuna, który musi schodołaz przenosić, składać czy wkładać do samochodu – ma to duże znaczenie. Lżejszy schodołaz łatwiej jest podnieść i przemieścić, co zwiększa mobilność sprzętu. Z drugiej strony, dodatkowe kilogramy stalowego modelu czasem idą w parze z bardzo solidną konstrukcją, co może dawać poczucie większej stabilności podczas jazdy po schodach. Producenci starają się często osiągnąć kompromis: stosują stal tam, gdzie jest ona najbardziej potrzebna (np. w mechanizmach lub podstawie urządzenia), a elementy obudowy czy rączki wykonują z aluminium lub tworzyw sztucznych, by zredukować całkowitą wagę. W efekcie nawet schodołazy ze stalowymi częściami nośnymi potrafią być zaprojektowane tak, by ich waga była akceptowalna dla pojedynczego opiekuna. Niemniej, przy wyborze urządzenia warto zwrócić uwagę na jego masę własną – jeśli planujemy często je przewozić i przenosić, lżejsza konstrukcja aluminiowa będzie po prostu wygodniejsza w codziennym użyciu.
Odporność na warunki i konserwacja – które trwalsze w użytkowaniu?
Warunki użytkowania schodołaza (np. używanie na zewnątrz w deszczu czy przechowywanie w wilgotnym miejscu) również wiążą się z materiałem, z jakiego jest wykonany. Stal w czystej postaci ma skłonność do korozji (rdzewienia) pod wpływem wilgoci. Dlatego stalowe ramy schodołazów są zabezpieczane – najczęściej przez malowanie proszkowe lub chromowanie – co tworzy warstwę ochronną przed rdzą. Tak długo, jak powłoka lakiernicza jest cała, stalowy element pozostaje odporny na warunki atmosferyczne. Jeśli jednak dojdzie do zarysowania czy uderzenia odsłaniającego surowy metal, po czasie w tym miejscu może pojawić się rdza. Z kolei aluminium jest naturalnie odporne na rdzę – nie koroduje w tradycyjny sposób. Może z czasem pokrywać się cienką warstwą tlenku (co nawet dodatkowo chroni materiał), ale nie widać na nim typowych rudych wżerów jak przy stali. Dlatego schodołazy aluminiowe są często polecane tam, gdzie sprzęt może być narażony na częsty kontakt z wilgocią czy zmienną pogodą. Jeśli chodzi o konserwację, oba rodzaje konstrukcji warto regularnie czyścić z kurzu i brudu, a ruchome elementy smarować według zaleceń producenta. Przy stalowych ramach dobrze jest co jakiś czas obejrzeć urządzenie pod kątem ewentualnych ognisk korozji – jeśli zauważymy rdzawy nalot, można go delikatnie usunąć i zaaplikować farbę zaprawkową, aby zapobiec dalszemu rdzewieniu. Aluminium nie wymaga takich zabiegów przeciwkorozyjnych, co upraszcza utrzymanie. Ogólnie jednak, bez względu na materiał, schodołaz przechowywany w suchym miejscu i zadbany posłuży przez wiele lat.
Krótkie porównanie materiałów konstrukcyjnych schodołazów:
- Stal: bardzo wysoka wytrzymałość mechaniczna, duża stabilność, ale większa waga; wymaga zabezpieczenia przed korozją (malowanie, chromowanie).
- Aluminium: lekka konstrukcja ułatwiająca transport, odporność na rdzę, wystarczająca wytrzymałość w większości zastosowań, choć nieco niższa twardość niż stal (bardziej podatne na wgniecenia przy silnym uderzeniu).
