Wiele osób zastanawia się, czy do obsługi schodołaza potrzeba więcej niż jednej osoby. Chodzi o przewiezienie człowieka na wózku po schodach, co wydaje się zadaniem wymagającym wysiłku i koordynacji. Na szczęście nowoczesne schodołazy projektuje się tak, aby jedna osoba mogła bezpiecznie go obsługiwać – przeszkolony opiekun jest w stanie samodzielnie wprowadzić wózek z osobą niepełnosprawną po schodach lub sprowadzić go na dół, bez pomocy innych osób. Oczywiście ważne jest, by ta osoba znała zasady działania urządzenia i przestrzegała instrukcji bezpieczeństwa. Przyjrzyjmy się bliżej, jak wygląda obsługa schodołaza przez jedną osobę i na co zwracać uwagę, by przebiegała sprawnie.
Czy do obsługi schodołaza potrzebne są dwie osoby?
Standardowe schodołazy osobowe zostały pomyślane tak, by do ich użycia wystarczył jeden operator. Innymi słowy, jedna osoba (np. opiekun, członek rodziny lub asystent) może samodzielnie obsługiwać urządzenie, podczas gdy pasażer siedzi na wózku lub siedzisku schodołaza. To ogromna zaleta w porównaniu z sytuacją, gdy brakuje schodołaza – wtedy przenoszenie osoby na wózku po schodach wymaga zwykle udziału dwóch lub więcej silnych ludzi. Schodołaz eliminuje tę potrzebę, przejmując ciężar i utrzymując stabilność, a rola opiekuna sprowadza się głównie do prowadzenia urządzenia i dbania o równowagę. Oczywiście, zanim przystąpimy do samodzielnej obsługi, warto zapoznać się dokładnie z instrukcją obsługi i – jeśli to możliwe – odbyć krótkie szkolenie czy pokaz od sprzedawcy lub producenta. Często firmy oferujące schodołazy demonstrują ich działanie i uczą przyszłych użytkowników, jak bezpiecznie z nich korzystać. Warto wspomnieć, że zdecydowana większość schodołazów wymaga obecności opiekuna: osoba na wózku nie powinna próbować korzystać z urządzenia całkiem samodzielnie. Wyjątkiem są bardzo rzadkie, specjalistyczne konstrukcje (np. schodołazy z własnym napędem do samodzielnej jazdy), ale w typowych rozwiązaniach zawsze zakłada się obsługę przez drugą osobę. W praktyce więc jeden opiekun to standard przy korzystaniu ze schodołaza. Oczywiście dodatkowa para rąk bywa pomocna, na przykład gdy trzeba otworzyć drzwi na klatce schodowej lub asekurować przy pierwszych próbach, lecz do samej obsługi urządzenia nie jest to konieczne.
Ergonomia urządzenia i znaczenie praktyki operatora
Aby jedna osoba mogła sprawnie obsługiwać schodołaz, urządzenie projektuje się z uwzględnieniem ergonomii i prostoty sterowania. Uchwyt sterujący jest zazwyczaj wyprofilowany i pokryty materiałem antypoślizgowym, co zapewnia pewny chwyt obiema rękami. Panel kontrolny (np. przyciski góra/dół, awaryjne zatrzymanie) jest umieszczony tak, by operator mógł go dosięgnąć bez puszczania rączek. Balans urządzenia jest tak wyważony, że nie wymaga nadludzkiej siły – mechanizm sam utrzymuje ciężar osoby na schodach, a opiekun głównie nadaje kierunek i tempo ruchu. Mimo tych ułatwień kluczowe jest nabranie wprawy. Praktyka czyni mistrza: zaleca się, by operator poświęcił trochę czasu na ćwiczenia obsługi schodołaza, zanim zacznie przewozić pasażera. Najlepiej zacząć od płaskiej powierzchni, nauczyć się manewrować urządzeniem, a następnie przećwiczyć wchodzenie i schodzenie po kilku stopniach, początkowo np. z pustym wózkiem. Taka praktyka pozwala wyczuć, jak schodołaz reaguje, jak szybko się porusza i jak utrzymuje równowagę. W wielu modelach dostępne są tryby wolniejszej prędkości (np. tryb szkoleniowy lub „spacerowy”), które ułatwiają początkującym opanowanie obsługi. Dobrze wyszkolony opiekun będzie w stanie kontrolować urządzenie płynnie, bez szarpnięć i z zachowaniem pełnej kontroli, co przekłada się na bezpieczeństwo i komfort osoby przewożonej. Z czasem, gdy operator nabierze doświadczenia, obsługa staje się niemal odruchowa – opiekun wykonuje czynności pewnie i spokojnie, a osoba na wózku czuje się bezpiecznie widząc jego opanowanie.
Bezpieczeństwo przy obsłudze przez jedną osobę
Kiedy jedna osoba obsługuje schodołaz, musi jednocześnie dbać i o urządzenie, i o pasażera na wózku. Na szczęście nowoczesne schodołazy wyposażone są w wiele funkcji zwiększających bezpieczeństwo. Przykładowo, mają automatyczne hamulce zatrzymujące urządzenie na stopniu, jeśli operator zwolni przycisk lub jeśli wykryty zostanie zbyt duży przechył. Pasy bezpieczeństwa i podpórki (np. podbródek, zagłówek) zabezpieczają osobę na wózku przed zsunięciem się czy niekontrolowanym ruchem. Jednak nawet najlepsze zabezpieczenia nie zwalniają operatora z uwagi. Obsługując schodołaz w pojedynkę, zawsze należy być skupionym na zadaniu: nie wolno rozpraszać się rozmową przez telefon czy innymi czynnikami. Przed rozpoczęciem jazdy upewnijmy się, że wózek lub siedzisko jest prawidłowo zamocowane, a pasażer ma zapięte pasy. Sprawdźmy, czy trasa na schodach jest wolna od przeszkód (np. brak leżących przedmiotów, dywaników mogących się zwinąć itp.). W trakcie jazdy trzymajmy obie ręce na uchwytach i stójmy stabilnie na stopniach, podążając za urządzeniem kroczek po kroczku. Schodołaz wykonuje ciężką pracę za nas, ale to my nadajemy tempo – lepiej poruszać się płynnie, bez pośpiechu, dostosowując prędkość do własnego komfortu. Jeżeli kiedykolwiek poczujemy się niepewnie, warto się zatrzymać (urządzenie utrzyma pozycję na schodach) i złapać oddech lub poprosić kogoś o asekurację. Takie sytuacje zdarzają się rzadko, bo operator szybko nabiera pewności siebie, jednak świadomość własnych ograniczeń jest też elementem bezpieczeństwa.
O czym pamiętać przy samodzielnej obsłudze schodołaza:
- Zapinaj pasy: Zawsze zapnij pas bezpieczeństwa wokół pasa osoby na wózku (i inne zabezpieczenia, jeśli są) przed ruszeniem w drogę.
- Sprawdź mocowanie: Upewnij się, że wózek inwalidzki lub siedzisko jest prawidłowo zamontowane do schodołaza zgodnie z instrukcją.
- Trzymaj oburącz: Zawsze prowadź schodołaz obiema rękami na uchwycie – to zapewnia najlepszą kontrolę nad urządzeniem.
- Bądź skupiony: Unikaj rozproszeń podczas obsługi. Nie prowadź rozmów ani nie obsługuj telefonu, gdy akurat transportujesz osobę po schodach.
- Dostosuj tempo: Poruszaj się w tempie, które jest dla Ciebie komfortowe. Jeśli czujesz się zmęczony, zatrzymaj się na spoczniku i odpocznij chwilę.
